از میان خدایان هندو شیوا به خدای رقص یا ناتاراجا شناخته می شود.
شیوا در نمادشناسی هندو ناتاراجا یا ایزد رامشگری است و گزارشهای فراوانی از رقصهایی او در نسکهای هندی وجود دارد. ولی سه رقص اصلی شیوا از دیگران مهمترند:
🔹️نخست رقصی شامگاهی در کایلاشای #هیمالیا با گروه آوازهخوانان مینوی است. در رسالهی شیوا پرادوشا اشتوترا دربارهی این رقص چنین آمده است:
«شولاپانی پس از نشاندن مادرِ سه جهان بر تختی زرین، آراسته به گوهرهای گرانبها، بر بلندیهای کایلاشا به رقص پرداخت و خدایان همه گرد او جمع شدند.»
«ساراسواتی ساز زهی، ایندرا نی و برهما سنجها را به دست گرفتند. لاکشمی نغمهای آغاز کرد. ویشنو طبل نواخت و خدایان همه گرد آنها ایستادند.»
«گاندهارواها، یاکشاساها، پتاگاها، اوراگاها، سوددهاها، سادهیاها، ویدیادهاراها، آماراها و آپساراها و همهی هستمندان که در سه گیتی میزیستند، آنجا گرد آمدند تا رقص آسمانی را به چشم ببینند و آن موسیقی ایزدی را هنگام بامداد بشنوند.»
در نگارههایی که از این رقص در دست است، شیوا دو دست دارد و سازگاری و هماهنگی خدایان از شیوهی ایستادن آنها در گروه رامشگران بهروشنی نمایان است. دیگر اینکه آسورای بهخاکافتاده زیر پاهای شیوا نمرده است. جز این هیچگونه تفسیر ویژهای از این رقص در ادبیات شیوایی دیده نمیشود.
🔹️دومین رقص مشهور شیوا، #تانداوا نام دارد این رقص در پیوند با جنبهی ظلمانی و تاریک و خشمناک او #بهایراوا و وایرا بهادرا است
این رقص در گورستانها و آتشگاهها برپا میشود و در آنجا شیوا همراه دستهای از دیوان رقصان و همسرش، دِوی، سرکشانه به رقص میپردازد. شیوا با تانداوا جهان را پایان میدهد. یعنی در پایان هر #کالپا و فرارسیدن زمان پیوستن جهان زندگان به جهان ارواح، شیوا میرقصد و همهچیز را نابود میکند و #مایا را از بین خواهد برد
🔹️سومین رقص، در#چیدامبارام اجرا میشود. در این رقص شیوا به نام ناتاراجا شناخته میشود. ناتاراجا چهار دست دارد. در دست راست او کوس آفرینش است که نماد بیداری نوین شمرده میشود؛ حالآنکه در دست چپش آتش قرار دارد که نماد ویرانی شیوههای کهنه است. دست راستِ دیگرِ او نماد برکت و نیکبختی است و دیگر دستِ چپ به پای چپ اشاره میکند. این پا اهریمنی به نام مویالاکا را که نماد نادانی و ناآگاهی است، نابود میکند.
نوشته #هومن_بابک
.
